XỬ TRÍ TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM
Nguyên nhân
Thường bắt đầu sau tổn thương: tia UV, tổn thương mụn hoặc can thiệp da thô bạo. Các tổn thương khởi động quá trình viêm trong da, từ đó các hạt sắc tố Melanin được sản sinh và nhuộm các lá sừng (hay còn gọi là Keratin) nhằm bảo vệ da khỏi tổn thương.Đa phần chứng PIH này sẽ thường gặp ở những người có type da III – IV theo thang đó Fitzpatrick, đây là loại da của người châu Á.
Bởi lý do này mà Peel lột sâu là chống chỉ định với type da người châu Á vì khả năng gây tăng sắc tố sau viêm vô cùng mạnh mẽ và khó kiếm soát.
Tình trạng viêm của lớp biểu bì gây sản sinh và giải phóng các chất trung gian khác nhau có nguồn gốc từ tế bào sừng, bao gồm Prostaglandin, Leukotriene và Cytokine ảnh hưởng đến sự tăng sinh tế bào hắc tố và sản xuất melanin
Cơ chế của của quá trình PIH có thể được tóm gọn như sau:
- Giai đoạn 1: Các chất trung gian gây viêm kích thích sản xuất Tyrosinase – đây là một loại enzyme kích hoạt Melanocytes (tế bào hắc tố) giúp sản sinh ra Melanin (hạt sắc tố)
- Giai đoạn 2: Tyrosinase kích hoạt Melanocytes.
- Giai đoạn 3: Melanocyte sản xuất Melanin và đưa vào túi Melanosome để vận chuyển lên các lá sừng.
- Giai đoạn 4: Melanin được giải phóng tại các lá sừng, nhuộm các lá sừng có màu tối hơn.
Bởi vậy, các phương pháp điều trị cũng như là việc sử dụng các hoạt chất cần phải tác động vào cùng lúc 3 giai đoạn thì hiệu quả mang lại mới thật sự cao và nhanh chóng, còn tác động đơn lẻ thì hiệu quả vẫn có nhưng thời gian điều trị sẽ khá dài.
Xử trí tăng sắc tố sau viêm
a) Giai đoạn 1
- Vitamin C (dạng L-Ascorbic acid): là một hoạt chất chống oxy hóa mạnh, chúng có tác dụng làm sáng da và bảo vệ khỏi tác hại từ các gốc tự do gây viêm. Dù vitamin C không phải là một chất chống nắng, nhưng việc thoa vitamin C làm tăng khả năng chống nắng, làm giảm ban đỏ và cháy nắng ngay cả khi thoa sau khi ra nắng. Kết quả trên mô bệnh học cho thấy: “Điều trị với 10% Vitamin C tại chỗ làm giảm số lượng “tế bào bị cháy nắng” bất thường từ 40–60% và giảm tác hại của tia UV lên DNA tới 62%.”
Sử dụng các hoạt chất bảo vệ như chất chống oxy hóa, giúp trung hòa và bảo vệ khỏi các gốc tự do – tác nhân gây kích hoạt sản xuất ra Tyrosinase
b) Giai đoạn 2
Ức chế Tyrosinase là một biện pháp được các nhà khoa học nghiên cứu, đào sâu khá kỹ, bao gồm các hoạt chất sau:
- Kojic Acid: Hoạt chất có khả năng ức chế Tyrosinase. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng khi Kojic Acid kết hợp với Lactic acid sẽ có hiệu quả tương đương hoặc hơn Hydroquinoin đơn lẻ do tác dụng ức chế Tyrosinase hiệp đồng, đồng thời Lactic Acid giúp tăng cường sự hấp thụ của Kojic Acid vào trong da.
- Alpha-Arbutin: Dẫn xuất của Hydroquinone, về dạng Alpha-Arbutin này lại an toàn hơn nhiều so với Hydroquinone, nên có thể sử dụng mà không cần sự theo dõi của bác sĩ. Thông thường để mang lại hiệu quả cao hơn thì chúng còn được kết hợp với L-Ascorbic acid nhằm tăng khả năng điều trị nám cho da. Nồng độ Arbutin được sử dụng khoảng 4%.
- Tranexamic Acid: TXA ức chế chuyển plasminogen thành plasmin thông qua việc gắn cạnh tranh với lysin trên plasminogen ở tế bào gai. Từ đó làm giảm giải phóng arachidonic acid, giảm sản xuất prostaglandin, giảm hoạt động tyrosinase và giảm sinh tổng hợp melanin.
c) Giai đoạn 3
Ức chế sự vận chuyển của túi Melanosomes cũng là một biện pháp giảm biểu hiện của Melanin trên da
Niacinamide có khả năng ức chế sự vận chuyển Melanosomes là khá mạnh. Một nghiên cứu cũng đã chứng minh được rằng 4% Niacinamide có tác dụng điều trị nám kém hơn Hydroquinone một chút, được thử nghiệm với 27 người tham gia trong 8 tuần. Kết quả đó là ở nhóm Niacinamide thì có tới 44% bệnh nhân đã thấy sự cải thiện; còn ở nhóm Hydroquinone thì có 55% bệnh nhân thấy sự cải thiện.
d) Giai đoạn 4
Giải pháp của giai đoạn này đó chính là thay mới các lá sừng nhằm loại bỏ hoàn toàn lá sừng đã bị nhuộm màu bởi Melanin, chúng bao gồm các hoạt chất như AHA (Glycolic acid, Lactic acid,…) hay Retinoid nồng độ cao.
Việc điều trị sắc tố cần phải có sự kiên trì để thấy hiệu quả rõ rệt, ngoài ra cần phải sự dụng tổ hợp các hoạt chất để mang lại hiệu quả đáng kể trên làn da. Với việc hiểu rõ nguyên nhân và xác định đúng loại tình trạng sắc tố đang mắc phải (PIH hoặc PIE) thì sẽ giúp đề ra đúng phương án để giải quyết cho làn da. Ngoài ra cũng đừng quên bảo vệ làn da bằng các loại kem chống nắng chứa chất chống oxy hóa mạnh như Vitamin C, Vitamin E dù là khi không bị tăng sắc tố đi chăng nữa, vì nó là áo giáp phòng thủ mạnh nhất để ngăn ngừa sự lão hóa luôn đấy!
